ถุงน่องเส้นเลือดขอด (VARICOSE VEIN STOCKINGS) หรือ ถุงน่องประคองหลอดเลือดดำ (Medical Compression Stockings) เป็นถุงน่องทางการแพทย์ที่ผลิตจากผ้ายืดชนิดพิเศษ มีความหนาและทนทานกว่าถุงน่องแฟชั่นทั่วไป สามารถให้ แรงบีบรัดแบบไล่ระดับ (Graduated Compression) ที่เหมาะสมต่อหลอดเลือดดำบริเวณต่างๆ ของขา ตามระดับการรักษาที่ต้องการ โดยแรงรัดจะแน่นที่สุดบริเวณข้อเท้าและค่อยๆ ลดลงเมื่อสูงขึ้นมา

กลไกนี้ถูกออกแบบมาเพื่อช่วย สนับสนุนการทำงานของกล้ามเนื้อน่อง (Calf Muscle Pump) ในการบีบตัวส่งเลือดดำจากขากลับสู่หัวใจได้ดีขึ้น, ช่วยป้องกันเลือดไหลย้อนกลับ, ลดภาวะเลือดคั่งและความดันในหลอดเลือดดำสูงที่ขา, ป้องกันการเกิดลิ่มเลือดในหลอดเลือดดำชั้นลึก (DVT) และป้องกันการเกิดเส้นเลือดขอดซ้ำหลังการรักษา

การสวมถุงน่องเส้นเลือดขอดมีประโยชน์สำหรับ

• กลุ่มเสี่ยง: ผู้ที่ต้องยืนหรือนั่งนานๆ (พยาบาล, แพทย์, ครู, เซลล์, พนักงานต้อนรับ, พนักงานออฟฟิศ), หญิงตั้งครรภ์, ผู้มีน้ำหนักเกิน, ผู้สูงอายุ การสวมใส่จะช่วยส่งเสริมการไหลเวียนเลือด ลดอาการเมื่อยล้า ขาบวม และลดโอกาสในการเกิดหรือเป็นเส้นเลือดขอดรุนแรงขึ้น
• ผู้ที่เป็นเส้นเลือดขอดแล้ว: ช่วยบรรเทาอาการปวด บวม ตึง หรือเมื่อยล้าที่ขา
• ผู้ที่ผ่านการรักษาเส้นเลือดขอด: แพทย์มักแนะนำให้สวมหลังการรักษา (เช่น ฉีดสลาย, เลเซอร์, ผ่าตัด) อย่างน้อย 7 วัน หรือตามที่แพทย์กำหนด เพื่อช่วยให้การรักษามีประสิทธิภาพและป้องกันการกลับมาเป็นซ้ำ

 ถุงน่องเส้นเลือดขอดไม่สามารถรักษาเส้นเลือดขอดให้หายขาดได้ หน้าที่หลักคือการ บรรเทาอาการ ชะลอการลุกลามของโรค และป้องกันภาวะแทรกซ้อน สำหรับผู้ที่เป็นเส้นเลือดขอดระยะรุนแรง เช่น มีอาการปวด ตึง ชา การสวมถุงน่องฯ จะช่วยบรรเทาอาการเหล่านี้ แต่ไม่ได้ทำให้เส้นเลือดขอดที่โป่งพองไปแล้วยุบหายไป จึงควรเข้ารับการวินิจฉัยและรักษาจากแพทย์อย่างเหมาะสม

(วิดีโอ : พี่บุ๋มเป็นเส้นเลือดขอด สวมถุงน่องแล้วรู้สึกยังไงบ้าง?)

จากวิดีโอ (ตัวอย่าง): คนไข้ที่ได้รับการรักษาเส้นเลือดขอดด้วยการฉีดสลายฯ และสวมถุงน่องทางการแพทย์ พบว่าสามารถใช้ชีวิตประจำวันได้ดีขึ้น เช่น สามารถเดินได้นานขึ้นโดยไม่มีอาการปวดขา หรือกังวลเรื่องอาการปวดตึงน้อยลง 

• ผู้ป่วยที่เป็นโรคเส้นเลือดขอด หรือมีอาการเส้นเลือดโป่งพอง
• ผู้ที่อยู่ในกลุ่มเสี่ยงเป็นเส้นเลือดขอด และต้องการสวมใส่เพื่อป้องกัน (เช่น หญิงตั้งครรภ์, ผู้มีน้ำหนักเกิน, อาชีพที่ต้องยืนนานๆ)
• ผู้ที่ต้องการป้องกันการเกิดเส้นเลือดขอดระหว่างเดินทางนานๆ
• ผู้ป่วยที่มีภาวะหลอดเลือดดำทำงานบกพร่องเรื้อรัง (CVI) ตามระยะต่างๆ:
  • ระยะที่ 1 (C1): เส้นเลือดฝอย
  • ระยะที่ 2 (C2): เส้นเลือดขอดโป่งพอง
  • ระยะที่ 3 (C3): ขาบวม
  • ระยะที่ 4 (C4): ผิวหนังเปลี่ยนแปลง
  • ระยะที่ 5 (C5): แผลหายแล้ว แต่ผิวหนังยังผิดปกติ
  • ระยะที่ 6 (C6): มีแผลหลอดเลือดดำเรื้อรัง

• ช่วยป้องกันหรือชะลอการเกิด/ลุกลามของเส้นเลือดขอด
• ช่วยป้องกันการเกิดลิ่มเลือดของหลอดเลือดดำชั้นลึก (DVT)
• เพิ่มประสิทธิภาพการไหลเวียนเลือดดำที่ขา กลับสู่หัวใจได้ดีขึ้น
• ช่วยลดอาการขาบวมจากการคั่งของสารน้ำ
• ลดภาวะความดันในหลอดเลือดดำสูงที่ขา
• ช่วยป้องกันการเกิดเส้นเลือดขอดซ้ำหลังการรักษา
• บรรเทาอาการที่เกิดจากภาวะหลอดเลือดดำทำงานบกพร่องเรื้อรัง (CVI)
• บรรเทาอาการปวด ตึง เมื่อยล้า หรืออักเสบจากเส้นเลือดขอด

• หมั่นสังเกตปลายเท้า หากมีสีม่วงคล้ำ เย็น หรือบวมกว่าปกติ ควรถอดถุงน่องออกและปรึกษาแพทย์ เพราะอาจเกิดจากถุงน่องคับเกินไป
• โดยทั่วไปไม่แนะนำให้ใส่ถุงน่องนอน (ยกเว้นกรณีที่แพทย์สั่งเป็นพิเศษ)
• ผู้ที่มีโรคประจำตัวเกี่ยวกับการรับรู้ความรู้สึกที่ปลายเท้า (เช่น เบาหวานที่มีภาวะเส้นประสาทเสื่อม) ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ และระมัดระวังเป็นพิเศษ

การเลือกซื้อถุงน่องฯ อย่างถูกต้องเป็นสิ่งสำคัญมาก ควรปรึกษาแพทย์หรือบุคลากรทางการแพทย์เพื่อประเมินอาการและเลือกระดับแรงรัดที่เหมาะสม เพราะการใช้ถุงน่องที่ไม่ถูกต้องอาจไม่ได้ผล หรือทำให้อาการแย่ลงได้ นอกจากนี้ ผู้ป่วยควรได้รับการตรวจคลำชีพจรที่เท้า เพื่อยืนยันว่าไม่มีโรคหลอดเลือดแดงส่วนปลายตีบตัน (PAD) ซึ่งเป็นข้อห้ามสำคัญในการใส่ถุงน่องรัด

พิจารณาจาก 3 ส่วนหลักๆ ดังนี้:

1. เลือกตามระดับแรงบีบรัด (Compression Class)  แรงบีบรัดแบบไล่ระดับ (Graduated Compression) มีความสำคัญ โดยจะรัดแน่นที่สุดที่ข้อเท้าและค่อยๆ ลดลงเมื่อสูงขึ้น ช่วยพยุงหลอดเลือดและสนับสนุนการทำงานของกล้ามเนื้อน่องในการปั๊มเลือดกลับสู่หัวใจ ระดับแรงรัดที่นิยมใช้:
   • Class 1 (15-20 mmHg) สำหรับป้องกัน, อาการเมื่อยล้าเล็กน้อย, เส้นเลือดฝอย
   • Class 2 (20-30 mmHg) สำหรับเส้นเลือดขอดปานกลาง, ขาบวม, หลังการรักษา
   • Class 3 (30-40 mmHg) สำหรับเส้นเลือดขอดรุนแรง, ขาบวมมาก, ผิวหนังเปลี่ยนแปลง, หลังเกิดแผล (ควรใช้ภายใต้คำแนะนำของแพทย์)
2. เลือกตามระดับความยาวให้เหมาะสม
   • ระดับใต้เข่า (Knee-high) ครอบคลุมอาการที่น่องและข้อเท้า
   • ระดับต้นขา (Thigh-high) ครอบคลุมถึงต้นขา
   • แบบเต็มตัวถึงเอว (Pantyhose/Waist-high) ครอบคลุมทั้งขา การเลือกขึ้นอยู่กับตำแหน่งและลักษณะของเส้นเลือดขอด รวมถึงคำแนะนำของแพทย์
3. เลือกขนาดให้เหมาะสมตามสรีระร่างกาย วัดขนาดรอบข้อเท้า, รอบน่อง, (รอบต้นขา), และความยาวขา ตามตารางของผู้ผลิตแต่ละยี่ห้อ เพื่อให้ได้ขนาดที่กระชับพอดี มีหลายขนาด (S, M, L, XL, ...) และมักมีสีมาตรฐานคือ สีเนื้อและสีดำ

การใส่ถุงน่องฯ อาจต้องใช้แรงและเทคนิคเล็กน้อย

1. สอดมือเข้าไปในถุงน่อง จับส่วนส้นเท้า
2. พลิกถุงน่องด้านบนกลับด้านนอกออกมา จนถึงบริเวณส้นเท้า
3. สวมส่วนเท้าเข้าไปให้พอดีกับตำแหน่งส้นเท้าและปลายเท้า
4. ค่อยๆ ดึงส่วนที่ตลบไว้ออก ค่อยๆ สาวถุงน่องขึ้นมาตามขาอย่างช้าๆ ให้เรียบ ไม่ให้เกิดรอยย่น

การถอด 

ค่อยๆ ดึงขอบบนลงมา แล้วค่อยๆ ถอดออก ไม่ควรกระชาก

(วิดีโอ : ถุงน่องเส้นเลือดขอดช่วยอะไร พร้อมบอกวิธีการใส่ถุงน่องที่ถูกต้อง)

ควรสวมถุงน่องฯ ในตอนเช้าหลังตื่นนอน (ก่อนที่ขาจะเริ่มบวม) และใส่ตลอดทั้งวันที่มีการทำกิจกรรม ยืน เดิน หรือนั่ง ควรถอดออกก่อนเข้านอน (ยกเว้นแพทย์สั่งเป็นกรณีพิเศษ) หากวันไหนไม่สะดวกใส่ ควรบริหารข้อเท้าและน่องเป็นระยะๆ

(ภาพ : ภาพประกอบท่าบริหารปลายเท้า)

โดยทั่วไป ถุงน่องทางการแพทย์จะมีอายุการใช้งานประมาณ 6 เดือน ถึง 1 ปี (เมื่อใส่เป็นประจำ) ขึ้นอยู่กับการดูแลรักษา

1. ซักด้วยมือเบาๆ ด้วยน้ำยาซักผ้าชนิดอ่อน หรือสบู่อ่อนๆ ในน้ำอุณหภูมิปกติ (ไม่ควรใช้น้ำยาปรับผ้านุ่มหรือสารฟอกขาว)
2. ไม่ควรบิดแรง ควรใช้ผ้าขนหนูซับน้ำออกเบาๆ
3. ตากในที่ร่ม มีลมโกรก ไม่ควรตากแดดโดยตรง หรืออบด้วยความร้อน
4. ดูแลเล็บมือเล็บเท้าให้สั้น และถอดเครื่องประดับก่อนใส่/ถอด เพื่อป้องกันการเกี่ยวขาด

ถุงน่องทางการแพทย์ถูกออกแบบมาเพื่อการดูแลสุขภาพขาโดยเฉพาะ ด้วยแรงบีบรัดไล่ระดับที่ช่วยการไหลเวียนเลือด ส่วนถุงน่องแฟชั่นเน้นความสวยงามเป็นหลัก ช่วยปกปิดผิวให้เรียบเนียนขึ้น แต่ไม่มีคุณสมบัติทางการแพทย์ในการดูแลเส้นเลือดขอด ไม่สามารถใช้ทดแทนกันได้

(วิดีโอ : ความแตกต่างระหว่าง ถุงน่องธรรมดา vs ถุงน่องทางการแพทย์)

เดอควีนส์ คลินิก คลินิกรักษาเส้นเลือดขอดเพชรบุรี และ คลินิกรักษาเส้นเลือดขอดชลบุรี มีบริการให้คำปรึกษาและจำหน่ายถุงน่องทางการแพทย์คุณภาพสูง ที่มีประสิทธิภาพในการดูแลและบรรเทาอาการ มีแรงบีบรัดให้เลือกหลายระดับ สามารถปรับตามระยะและบริเวณที่เป็นเส้นเลือดขอดได้ เป็นผลิตภัณฑ์ที่ได้รับการยอมรับทางการแพทย์ว่า สามารถช่วยลดความเสี่ยงการเกิดลิ่มเลือด และส่งเสริมการไหลเวียนเลือดกลับสู่หัวใจ เหมาะสำหรับผู้ที่ต้องเดินทางนานๆ ยืนนานๆ หรือผู้ที่มีปัญหาเส้นเลือดขอด

เนื้อผ้าถักทอละเอียด กระชับ ระบายอากาศได้ดี มีความทนทาน อายุการใช้งานยาวนาน เหมาะกับผู้ป่วยหลายประเภท รวมถึงผู้ที่มีผิวแพ้ง่าย

ทีมงานและแพทย์ของเราพร้อมให้คำแนะนำในการเลือก การสวมใส่ และการดูแลตนเอง รวมถึงประเมินอาการและเลือกระดับถุงน่องที่เหมาะสม เพื่อผลลัพธ์ในการดูแลอย่างมีประสิทธิภาพ

สนใจเข้ารับการรักษาเส้นเลือดขอด หรือปรึกษาแพทย์ สอบถามเพิ่มเติมเกี่ยวกับถุงน่องเส้นเลือดขอด ได้ที่ Line: @dequeensclinic หมอตอบเอง …เพราะสุขภาพขาเป็นเรื่องสำคัญ เราจึงอยากดูแลคุณตลอดทุกเส้นทาง